Położenie i krajobraz

Pszczewski Park Krajobrazowy położony jest na pograniczu województw lubuskiego i wielkopolskiego, w granicach Bruzdy Zbąszyńskiej oraz Pojezierza Poznańskiego. Park składa się z dwóch fragmentów połączonych wspólną otuliną. Zachodnia, większa część obejmuje długą na około 30 km rynnę jezior pszczewskich wraz z doliną rzeki Obry. Niewielka, wschodnia część parku chroni fragment doliny rzeki Kamionki na długości od Lewic do Kamionny.

Urozmaicona rzeźba terenu parku została ukształtowana w wyniku działalności plejstoceńskiego lądolodu oraz spływu jego wód roztopowych. Rozległe wysoczyzny morenowe i sandrowe urozmaicone są przez liczne wzniesienia. Najwyższe z nich nazwano górami (Góra Trębacza, Królewska Góra czy Kozie Góry). Płaskie i lekko pofalowane tereny miejscami zostały głęboko porozcinane przez doliny rzeczne i rynny jeziorne.

Rynna jezior pszczewskich ciągnie się z południowego wschodu na północny zachód. Rzeka Obra początkowo towarzyszy jeziorom, przepływa przez Jezioro Wielkie i Rybojadło, a następnie opuszcza rynnę kierując się bardziej na zachód. We wschodniej części parku z południa na północ głęboko wciętą rynną polodowcową płynie rzeka Kamionka. Jeziora Pszczewskiego Parku Krajobrazowego to w większości jeziora rynnowe o wydłużonym kształcie, np. najdłuższe na terenie parku jezioro Chłop (długość 4150 m).

Wielkości zbiorników są zróżnicowane – od niewielkich oczek wodnych, po rozległe, często połączone ze sobą ciekami wodnymi jeziora.

Największe z nich to jeziora Lubikowskie (277,5 ha), Chłop (222,5 ha), Wielkie (202,5 ha) i Szarcz (163,5 ha). Linia brzegowa poszczególnych akwenów często jest urozmaicona licznymi zatokami, półwyspami i wyspami. Większość jezior to zbiorniki płytkie i eutroficzne. Często otaczają je torfowiska niskie i przejściowe. W północnej części parku występuje jednak kilka jezior głębszych i mniej zeutrofizowanych.

Rzeka Kamionka przepływa przez tereny leśne i łąki miejscami meandrując i nabierając górskiego charakteru. Jej wody zasilane są przez źródła wypływające u podnóża stoków rynny.